Các biểu hiện triệu chứng
Các bệnh nhân có thể có một giai đoạn trầm cảm, hưng cảm hay kích thích với các biểu hiện mô tả bên dưới.
Các đặc trưng để chẩn đoán
- Các giai đoạn hưng cảm với:
|
Tăng năng lượng và tăng hoạt động Nói nhanh Giảm nhu cầu ngủ |
Khí sắc tăng hoặc dễ bị kích thích Mất khả năng ức chế Quan trọng hóa bản thân |
Bệnh nhân có thể dễ dàng bị đãng trí.
- Bệnh nhân còn có thể có các giai đoạn trầm cảm với:
– Khí sắc trầm, buồn rầu.
– Mất quan tâm hứng thú, mệt mỏi
Thường có các triệu chứng kết hợp sau đây:
Rối loạn giấc ngủ Giảm tập trung chú ý
Cảm giá tự ty, bị tội Mất ngon miệng
Mệt mỏi hoặc mất năng lượng Các ý nghĩ hay hành vi tự sát
- Có thể giai đoạn hưng cảm hay trầm cảm chiếm ưu thế trong bệnh cảnh.
- Các giai đoạn này có thể liên tục hoặc có thể được tách biệt bởi các giai đoạn cảm xúc bình thường trở lại.
- Trong các trường hợp nặng, bệnh nhân có thể có các ảo giác (nghe tiếng nói, nhìn thấy các hình ảnh khác thường) hay các hoang tưởng (các điều tin kỳ lạ hay không logic) trong các giai đoạn hưng cảm.
Chẩn đoán phân biệt
Việc sử dụng rượu , ma túy có thể gây ra các triệu chứng tương tự.
Các hướng dẫn quản lý
Thông tin cơ bản cho bệnh nhân và gia đình
– Các thay đổi không cắt nghĩa được trong cảm xúc và hành vi của bệnh nhân là triệu chứng của một bệnh lý.
– Đã có các phương thức điều trị có hiệu quả. Việc điều trị lâu dài có thể dự phòng các giai đoạn bệnh mới khác.
– Nếu không được điều trị, các giai đoan hưng cảm có thể trở nên hỗn độn và nguy hiểm.các giai đoạn hưng cảm thường đẫn đến mất việc làm, các vấn đề rắc rối liên quan đến luật pháp, các vấn đề tài chính hoặc các hành vi tình dục với nguy cơ cao.
Tư vấn cho bệnh nhân và gia đình
– Trong giai đoạn trầm cảm, phải khai thác tìm nguy cơ tự sát (bệnh nhân thường nghĩ đến cái chết hay không ? Bệnh nhân có một kế hoạch đặc biệt để tự sát chăng, phải chăng bệnh nhân đã cố tự sát trong quá khứ ? Có đảm bảo chắc chắn là bệnh nhân sẽ không thể thực hiện các ý tưởng tự sát). Cần phải có sự giám sát chặt chẽ của gia đình và bạn bè. Phát hiện các nguy cơ gây tổn thương cho người khác (xem mục Trầm cảm).
– Trong gia đoạn hưng cảm:
- Tránh đối đầu trừ khi là cần thiết để đề phòng các hành vi gây tổn thương hay nguy hiểm.
- Báo mọi người cẩn thận trước các xung động hay hành vi nguy hiểm của bệnh nhân.
- Cần phải có sự theo dõi chặt chẽ của các thành viên trong gia đình.
- Nếu kích động hay có các hành vi gây rối nghiêm trọng, cần cho nhập viện.
- Trong các giai đoạn trầm cảm, cần tham khảo các hướng dẫn quản lý trầm cảm.
Thuốc men
Nếu bệnh nhân biểu hiện kích động, các hành vi hứng phấn hay gây rối, có thể cần dùng các thuốc chống loạn thần sớm (ví dụ: Haloperidol hoặc Cholorpromazine).
Nên dùng liều thấp mà vẫn có hiệu quả mặc dù một số bệnh nhân có thể cần liều lượng cao hơn. Nếu các thuốc chống loạn thần gây ra các phản ứng loạn trương lực cơ cấp (co thắt xoắn vặn cơ) hoặc gây ra các triệu chứng ngoại tháp rõ rệt ( run, đi lại cứng nhắc ) có thể dùng các thuốc chống parkinson. Song không cần thiết phải cho thuốc này hàng ngày.
Benzodiazepine cũng có thể được dùng phối hợp với các thuốc an thần kinh để điều trị các trạng thái kích động cấp.
Lithium có thể dùng trong điều trị hưng cảm trầm cảm, trầm cảm và có thể dự phòng các giai đoạn tái diễn. Các thuốc thay thế bao gồm Carbamazepine và Valproate. Nếu chỉ dùng Lithium:
– Nên bắt đầu với liều 300 mg cho 2 lần hàng ngày, liều trung bình nên là 600 mg cho 2 lần hàng ngày.
– Cần định lượng nồng độ Lithium trong máu thường xuyên khi điều chỉnh liều và làm 3 – 6 tháng một lần cho các bệnh nhân đã ổn định (nồng độ Lithium lý tưởng là 0,6 – 1,0 mEq/lít).
– Run, tiêu chảy, buồn nôn, lú lẫn có thể là dấu hiệu báo nhiễm độc Lithium, cần kiểm tra nồng độ Lithium trong máu nếu có thể và ngừng uống Lithium cho đến khi điều trị hết các triệu chứng ngộ độc.
– Nên tiếp tục dùng Lithium trong ít nhất 6 tháng sau khi đã hết các triệu chứng (việc điều trị lâu dài hơn là cần thiết để dự phòng tái diễn). Các thuốc chống trầm cảm thường cần dùng trong giai đoạn trầm cảm, song nếu sử dụng đơn độc có thể thúc đẩy dẫn đến hưng cảm.
Khám chuyên khoa
Cần xem xét khám chuyên khoa
– Nếu có nguy cơ tự sát hoặc có hành vi gây rối nghiêm trọng.
– Nếu trầm cảm hoặc hưng cảm vẫn tiếp diễn nặng.
